Trị liệu nhận thức dựa trên chánh niệm là gì?

Trị liệu nhận thức dựa trên chánh niệm (MBCT) là một biến thể của liệu pháp nhận thức. Trong đó kết hợp với thực hành chánh niệm như thiền và các bài tập thở. Bằng cách sử dụng các phương pháp này; chuyên gia trị liệu MBCT hướng dẫn bệnh nhân cách để thoát khỏi các khuôn mẫu suy nghĩ tiêu cực. Những yếu tố có thể dẫn đến trạng thái tâm lý “vòng xoáy đi xuống” và trầm cảm. Nhờ đó giúp bệnh nhân có thể chống lại trầm cảm trước khi bị nó chi phối.

1. Trị liệu nhận thức dựa trên chánh niệm sử dụng khi nào?

Liệu pháp MBCT được phát triển cho những người hay bị tái phát trầm cảm hoặc cảm giác không hạnh phúc; cũng như ngăn ngừa chúng tái diễn. Liệu pháp này đã được chứng minh hiệu quả ở những bệnh nhân mắc chứng rối loạn trầm cảm nặng. Những người này đã trải qua ít nhất ba giai đoạn trầm cảm. Phòng ngừa tái phát dựa trên chánh niệm cũng có thể hữu ích trong việc điều trị chứng rối loạn lo âu tổng quát và chứng nghiện. MBCT cũng đã được chứng minh là cải thiện các triệu chứng trầm cảm ở một số người gặp vấn đề về thể chất. Chẳng hạn như bệnh mạch máu và chấn thương sọ não.

2. Chúng ta mong đợi gì từ phương pháp trị liệu này?

MBCT là liệu pháp nhóm, kéo dài 2 giờ/phiên và 1 phiên/tuần. Quy trình sẽ do chuyên gia trị liệu hướng dẫn, như một phần của lộ trình 8 tuần. Bạn sẽ học các kỹ thuật thiền cũng như các nguyên tắc cơ bản về nhận thức. Chẳng hạn như mối quan hệ giữa cách bạn nghĩ và cách bạn cảm thấy. Bạn cũng sẽ có cơ hội tìm hiểu thêm về tình trạng trầm cảm của mình. Vào những ngày không có buổi học; bạn sẽ tự tập ở nhà; bao gồm thực hành các bài tập thở và thiền chánh niệm.

3. Trị liệu nhận thức dựa trên chánh niệm hoạt động như thế nào?

Đôi khi, chỉ một nỗi buồn bình thường lại là tác nhân mạnh mẽ. Nó có thể khiến một người dù từng thoát khỏi trạng thái trầm cảm trở lại tình trạng cũ. Thay vì cố gắng tránh hay loại bỏ nỗi buồn hoặc những cảm xúc tiêu cực khác; người đó có thể học cách thay đổi mối quan hệ với những cảm xúc của chính mình. Phương tiện là bằng cách thực hành thiền định và các bài tập chánh niệm khác. Các hoạt động này tái cân bằng mạng nơ-ron; cho phép người ta tránh được những khuôn mẫu phản ứng tiêu cực trước đó. Đồng thời ta hiểu rằng có những cách phản ứng tích cực hơn trước hoàn cảnh.

Bằng cách phát triển phương pháp thực hành thiền thường xuyên; người ta có thể sử dụng kỹ thuật này bất cứ khi nào họ cảm thấy quá tải trước những cảm xúc tiêu cực. Khi nỗi buồn xuất hiện và làm nảy sinh những phản ứng tiêu cực khiến bệnh trầm cảm tái phát; một người sẽ được trang bị những phương pháp nhằm thay đổi những suy nghĩ tiêu cực thành tích cực

4. Những gì cần mong đợi ở một chuyên gia trị liệu MBCT?

Một nhà trị liệu MBCT là một chuyên gia sức khỏe tâm thần được đào tạo thêm về các kỹ thuật và thực hành dựa trên chánh niệm; cũng như có kỹ năng truyền đạt những kỹ thuật này cho người khác. Một số tổ chức, như Trung tâm Chánh niệm UC San Diego; thực hiện đào tạo và cấp chứng chỉ cho các giáo viên MBCT trên khắp Hoa Kỳ. Trên thực tế không có dịch vụ giới thiệu chính thức về các chương trình MBCT hoặc nhà trị liệu. Ngoài việc kiểm tra thông tin chứng chỉ; điều quan trọng là bạn nên tìm một nhà trị liệu MBCT khiến bạn thực sự thoải mái khi làm việc cùng.

5. Lời kết

Trị liệu nhận thức dựa trên chánh niệm cùng những bài tập thực hành sẽ giúp bạn nhận thức tốt hơn về chính bản thân mình. Đồng thời nhận ra cái khung vô hình đang nhốt mình bên trong; cùng những lo lắng và nỗi sợ không còn tồn tại trong thực tế.

Hơn thế nữa, liệu pháp này không chỉ bao gồm những phương pháp chữa lành; mà còn là phong cách sống lành mạnh. Chúng sẽ giúp bạn hiểu bản thân hơn, trở nên tỉnh thức; sống động và hài hoà hơn với cuộc sống xung quanh

Dịch bởi Hà Tăng từ Mindfulness Based Cognitive Therapy